‘Nee, nee Sam. Je bedoelt waarschijnlijk ‘friend or foe’?’ Inderdaad, jullie hebben gelijk. En toch… Herinner jullie de film ‘the longest day’ over ‘Operation Overlord’ (de landing in Normandië door de geallieerde troepen op 06/06/44). Ik weet het, misschien niet de juiste timing nu we in het herdenkingsjaar zitten van de start van WO1. Wel op een bepaald moment krijgen de Amerikaanse parachutisten in hun survivalkit een kikker mee. Een kinderspeelgoedje dat lawaai maakt als je er op duwt. De parachutisten zouden ’s nachts gedropt worden in vijandelijk gebied. Wanneer ze iemand tegen het lijf liepen in de duisternis en chaos, dienden ze te verifiëren of het een vriend was of een vijand. Een friend or foe. De afspraak was dat je bij het horen van gerucht 1x klikt. Wanneer de reactie 2x klikken was dan betrof het een vriend. Kwam er geen reactie dan was het vermoedelijk een vijand. Iedereen die de film zag, herinnert zich de scène waarbij een Amerikaans soldaat 2 klikken hoort en gerustgesteld recht springt en toch doodgeschoten wordt. De 2 klikken komende van een Duits soldaat die z’n geweer herlaadt. Vanwaar dan ‘friend or flow’? Wel kijk. In de figuur hieronder ziet u een flow-diagramma van de ‘optimale ervaring’. Dit werd in kaart gebracht door, let op I shall say this only once, Mihaly Csikszentmihalyi. Een Amerikaans/Hongaars psycholoog en voorvechter van de positieve-psychologie beweging. Dit vertelt dat een mens zich het best voelt wanneer hij zich in zijn flow bevindt. Dit is de witte zone op het diagram of bijvoorbeeld punt A1. Wanneer deze persoon ‘uitgedaagd’ wordt zal hij uit z’n flow gaan (punt A3) en gaan stressen. In dit geval omdat hij te weinig kennis heeft over of ervaring heeft met de uitdaging. Wanneer de persoon in kwestie de nodige opleiding of ervaring krijgt zal hij terug in z’n flow terecht komen maar in een ‘verhoogd niveau’ (punt A4). Andersom is het zo dat mensen die te weinig uitdaging hebben ook uit hun flow gaan en zich beginnen te vervelen (punt A2). Extra uitdaging zal hier soelaas brengen.

Dus zit je in punt A3 en A2 met mensen die uit hun flow zijn. Je hoort dit ook soms letterlijk: ‘verdorie, die gast/madam is niet in zijn/haar normale doen, wat zou er schelen?’ En nu komt het foe/flow gedeelte: Volwassen mensen, jongeren, kinderen, atleten,… die uit hun FLOW raken, zijn niet meer de mensen die je gewend bent. Zijn niet meer de mensen die je aanwierf. Zijn niet meer de mensen waarvan je perfect kunt inschatten hoe ze zullen reageren. Dit komt omdat deze mensen een soort reactie ontwikkelen die hen, in hun ogen, terug in hun flow of comfortzone moet brengen. Op dat moment kan het dus wel eens gebeuren dat lopende afspraken niet meer nageleefd worden door bvb zich onverwacht thuis zetten, geen prioriteiten meer kunnen stellen, ‘zeg dat ze het zelf maar doen hé’-reactie, ‘mwoah, tkomt allemaal wel goed’-reactie, enz. Ook kan het gebeuren dat er op dat moment paraplu’s getrokken worden of zelfs leugens verspreid worden. Met andere woorden. Een FOE voor je organisatie (wat deze ook is). Ik ben geen psycholoog, dus heb ik geen recht om te beweren dat ik dit fenomeen psychologisch correct kan uitleggen. Wel is het zo dat ik spreek uit ervaring. Mensen die uit hun flow gaan, kunnen uw werking al dan niet beschadigen. Het is aan jij als leider, coach, lera(a)r(es) om dit tijdig te zien aankomen en te proberen in te schatten wanneer wie uit z’n flow gaat. Als het even meezit moet je ook nog kunnen raden hoe deze mensen dan gaan reageren. NUANCE: ik zeg niet dat deze mensen de FOE zijn, neen. Ik zeg dat zo’n situatie de FOE is. Het is dus ook aan jij om er voor te zorgen dat deze mensen zo snel mogelijk van punten A3 en/of A2 kunnen evolueren naar punt A4. Of had u liever leuker nieuws gehoord? Zoals bvb: ‘idd ’t is altijd de andere zijn schuld.’ Als u liever dit laatste hoorde dan is de kans groot dat u zich momenteel in punt A3 bevindt.