‘Ja, maar’. Ooit al eens gehoord? Zoals in: ‘zouden we niet best x doen willen we y verbeteren?’ En dan komt het, let op: ‘Ja, maar vroeger deden we dit zo en het werkte toen wel.’ Of, ‘Ja, maar momenteel heb ik middelen te kort.’ Of, ‘Ja maar met die gast kun je niet praten.’ Of voor de die-hards: ‘Ja maar ik moet mijn schoonmoeder nog eten gaan geven.’

‘Jonge mensen zijn niet meer geïnteresseerd in de koers. Zouden we niet beter die oortjes afschaffen zodat de renners terug zelf de koers kunnen maken?’ ‘ Ja, maar wat met de veiligheid’, is de repliek dan met in het achterhoofd van de sterkste ploegen: wat gaan onze sponsors zeggen als we de koers niet meer controleren. ‘En zouden we dan niet beter Michel Wuyts vervangen door iemand die de boel wat meer opvrolijkt, zoals Marc Uytterhoeven in de tijd?’ ‘Ja, maar Michel Wuyts is vast benoemd hé.’

Of op de Titanic: ‘Doe nu dat hek open er zijn hier honderden mensen aan het verdrinken.’ ‘Ja, maar ge moet zo niet roepen hé. En trouwens jullie tickets geven geen recht om op de hogere dekken te komen, laat staan op het promenadedek.’

Ja, maar is een dooddoener. Een dooddoener van enthousiasme. Een fnuiker van motivatie. Een stopper van vooruitgang. Ja, maar is langzaam sterven.

Onlangs was ik nog maar eens getuige van wat vastgeroeste gebruiken en wetmatigheden teweeg brengen en hele groepen mensen en bedrijven doen stilstaan. De slogan zegt nochtans nog altijd: stilstaan is achteruitgaan. De mogelijkheid om op meetings eens volledig los te gaan is onbestaande, wordt weggelachen of wordt angstig in een hoek geduwd. Stel: de uitvinder van het wiel presenteert zijn uitvinding en in zijn powerpoint legt hij alle mogelijkheden uit. In veel bedrijven zou men die gast tegenwoordig bij het huisvuil zetten met volgende Ja-maar: ‘Weet jij wel hoeveel verkeersdoden dit gaat teweeg brengen binnen 30.000 jaar? Hmm, heb je daar enig idee van? Kun je dat niet even snel becijferen? En meer nog, wat gaat dat nieuws niet doen voor onze aandelenkoers, hmm? ‘ Of de Wright brothers met hun houten, linnen samensteeksel aangedreven door een aftandse benzinemotor en fietskettingen. Volksgezondheid vraagt tegenwoordig dat we onze handen wassen na het vastnemen van een ei (!). Stel u voor dat die broers nu geleefd hadden. ‘Ja maar, als we al kunnen sterven van een ei dat in de keuken ligt, dan gaan we toch geen vliegtuig bouwen zeker. En trouwens wat als er daar misnoegde mensen mee door grote gebouwen gaan vliegen, of depressieve ‘bestuurders’ tegen een berg? We zouden beter met de kaarten spelen in plaats van een vliegtuig uit te vinden.’

Ooit legde Lowie Vermeersch, wereldbekend Belgisch auto-ontwerper, op een bijeenkomst uit wat één van zijn taken in feite is. Auto’s ontwerpen, en andere dingen ook trouwens, hebben in het begin te maken met overdrijven. Overshooten. Verder, hoger en langer gaan dan de specs die de fabrikant had voorgesteld. Op dat moment komt de ontwerper met een voorstel waarvan de fabrikant roept: ‘onmogelijk, terug naar de tekentafel.’ En dan kan het pas echt beginnen. Als de ontwerper begint met een overshoot, zo vertelt Lowie Vermeersch, dan maak je een kans om te eindigen iets boven het gestelde doel. Iets beter dan het gestelde doel. Als je start met mikken op het doel dan eindig je met zekerheid eronder.

Om maar te zwijgen wat er van het doel komt als je start met ja-maar. Ja, maar eindigt in een undershoot!

Overdrijven, out-of the box denken, heilige huisjes durven neerhalen, gegronde kritiek uiten, nu en dan eens lachen met bestaande gevestigde waarden, gebruiken en tradities, voorstellen doen waar mensen in eerste instantie kwaad of bang van worden. Als het op de goede manier en met de juiste redenen gebeurt, is dat de overshoot waar Lowie Vermeersch het over heeft. Waarom altijd eerst redenen zoeken waarom het niet zou gaan? Waarom altijd eerst de problemen zien in plaats van de mogelijkheden? Waarom altijd met zoveel zaken moeten rekening houden, zoals regelgeving, wetten, voorschriften, gestelde eisen, normeringen, certificeringen of andere zaken die het vooruit denken en doen tegen houden? Wanneer zijn we gestopt met geloven in onze droom om piloot of prinses te worden? Wanneer heeft ja-maar zoveel kracht gekregen?

De grootste verwezenlijkingen, de grootste sprongen, de mooiste dingen en ervaringen zijn ooit begonnen met een overshoot. Misschien getekend op een bierviltje op café. Misschien getekend in het zand met een stokje.

Geloof het maar.

Bij deze doe ik een oproep. Een oproep voor het nieuwe vergaderen. Ik doe een oproep voor iets nieuws dat al jaren bestaat maar door omstandigheden in de vergeethoek geraakt is. De oproep die ik doe is: verruim uw blik, kom uit voor uw mening, heb respect voor elkaars mening en steek 2 Euro in de pot als je ‘Ja, maar’ zegt of denkt. Er zullen veel dingen van tafel geveegd blijven maar de kans dat er meer en nieuwe ideeën leiden tot ongeziene oplossingen zal merkbaar stijgen. En dat is nodig!

En als het niet direct lukt dan kun je met de collega’s met de pot op café gaan en een pak bierviltjes in de buurt leggen.

Dank u wel Lowie Vermeersch!